Wérkelijk een relatie aan durven gaan met een ander; dat lijkt mij een mooi onderwerp om zo, in deze kersttijd, eens aandacht aan te besteden. Wat is dat en wat voor een invloed heeft dat op het leren en dus het onderwijs?
Ik denk dat in deze tijd waarbij ieder een facebook vol “vrienden” heeft, het van extra belang is aandacht te hebben voor positieve menselijke relaties. Relaties die je aangaat met je medemens van vlees en bloed. Mensen waar je mee lacht en huilt, waar je boos op kunt zijn en het weer uitpraat, waar je bewondering voor hebt en die je respecteert, mensen waarbij je je kwetsbaar durft op te stellen omdat je weet dat je ondersteunt wordt. Relaties zijn er in alle soorten en maten. Zonder positieve relaties is het eenzaam in deze wereld.
Ik denk dat het belang van goede relaties in het onderwijs enorm onderschat wordt. Het gaat meestal over cijfers, opbrengsten en de problematiek van het kind. Leerkrachten hebben nauwelijks tijd om te werken aan een goede band met ieder kind. Maar ook tijd voor de onderlinge relaties tussen kinderen ontbreekt doorgaans. Een speelkwartiertje of een “anti pest protocol”lijkt mij onvoldoende.
Ik zie dat als een kind omgeven wordt door mensen waar het een goede relatie mee aan kan gaan, dat de onwikkeling bevordert, en daarmee ook het leren. Wie kent niet de voorbeelden van de opa die zijn kleinzoon leert timmeren. Opa en kleinzoon hebben een goede band, opa houdt van timmeren en is voorbeeld voor zijn kleinzoon. Deze wil graag bij opa zijn en dus leert hij met plezier timmeren. De andere kleinzoon heeft andere interesses en een andere relatie met opa; die zal misschien wel leren schaken van opa. En het mooie is: kleinzoon én opa beleven vreugde aan de activiteiten.
Op Aventurijn zie ik dat als er nieuwe begeleiders of stagiaires komen, deze in eerste instantie wat verloren rondlopen. Er is hier geen standaard rol of activiteit waar ze zich achter kunnen verschuilen. Het gaat hier om wie je bent als mens. Pas op het moment dat zij hier langer zijn en werkelijk contact hebben gemaakt met de kinderen, kan er een leersituatie ontstaan. Dan willen de kinderen niet alleen een activiteit doen omdat die activiteit boeiend is, maar willen ze graag met die persoon samen iets ondernemen. Dan is er gelijkwaardigheid, waarbij overdracht kan ontstaan van de volwassene naar het kind, maar ook andersom. Wij zijn immers allemaal lerende mensen, alleen is ieder in een andere ontwikkelingsfase. De positieve relatie schenkt vertrouwen, plezier en veiligheid. Vanuit die veiligheid durf je fouten te maken. Leren vanuit een relatie biedt ongekende mogelijkheden. 
Mooi om te zien vind ik daarbij dat relaties juist kunnen groeien door wrijving: een begeleider had een enorme crash met één van de kinderen. Dit is opgepakt en uitgewerkt op het niveau van het kind, niveau van de begeleider en samen. Het lijkt of de relatie zich tussen die twee enorm verdiept heeft; de ogenschijnlijk onwenselijke situatie heeft zich getransformeertd tot een zeer waardevolle ervaring waarbij het wederzijds vertrouwen en respect is gegroeid. De betrokkenen hebben er veel van geleerd. Zij hebben ervaren dat je soms boos op elkaar kunt zijn, maar dat er ook weer een mogelijkheid is om het goed te maken, dat ieder mens zo zijn eigen manier heeft om te reageren; soms fijn, soms minder fijn.
Het aangaan van relaties met een leeftijdsgenoot is voor somige kinderen best lastig. Je ziet hen bijvoorbeeld experimenteren met het begrip “vriend”. Ik denk aan de twee jongens van 8 en 9 jaar. Een prachtige vriendschap ontwikkelde zich; wij zijn “beste vrienden”. Na een tijdje begon toch de vraag op te komen of, als je met een ander speelt, je nog beste vrienden kunt zijn…. Wanneer is iemand dan je vriend? En kan je twee beste vrienden hebben? Mag je tegen je beste vriend zeggen dat je even niet met hem wilt spelen? Mag je boos zijn op je beste vriend?
Als er ruimte is om de kinderen antwoorden te laten vinden op deze wezenlijke vragen, dan zie je dat ook de relaties tussen de kinderen onderling zich enorm verdiepen.
Hoe zou de wereld er uit zien als alle volwassenen in staat zouden zijn diepgaande positieve relaties aan te gaan? Ik wens het jullie allemaal toe!
Posted in: blog schoolleider.