Het “Out of the box” kind

Hannah de Vos-Beckers schrijft regelmatig over haar ervaringen op Aventurijn in het tijdschrift Pure Child.  In het nummer  Het authentieke kind schreef zij onderstaand artikel: 


Het thema van dit nummer mij aan het denken: wat is “authentiek” nou precies? Het is zo’n woord waar je wel een beeld bij hebt, maar om het nou exact te beschrijven….dus ik zocht het op:  “
Echt, niet vervalst of nagemaakt, trouw of gelijk aan het origineel”

Dat is mooi! Want dát is wat je wilt: dat je kind opgroeit, trouw blijvend aan het origineel, aan dat wie het in wezen is. Dat is dus ook een mooie uitdaging voor op school. Hoe laat je kinderen onvervalst leren, terwijl je wel vanuit de wet en regelgeving een mal hebt gekregen waarbinnen je , soms wel 30 kinderen tegelijk, moet zien te passen. Dat gaat mijns inziens lastig, niet vanwege de onwil van de leerkrachten, maar omdat er in het systeem geen ruimte voor is.

 

Dat is dan ook de reden dat wij ruim 20 jaar geleden een school begonnen met zo min mogelijk overheidsinmenging, zoveel mogelijk vrijheid voor het kind én voor de school. Vrijheid die maakt dat ieder kind op zijn eigen wijze, authentiek dus kan opgroeien. Ik zie momenteel weer steeds meer initiatieven van kleine schooltjes die juist staan voor authentiek onderwijs.

 

Ieder kind is anders

 

Laatst hadden wij een stagiaire die na een paar weken zei dat het haar opviel dat ieder kind hier een eigen gebruiksaanwijzing heeft; de één moet je met rust laten en wachten tot hij met vragen komt, de ander mag je best een beetje steviger aanpakken etc. Zijn het hier allemaal zulke bijzondere kinderen dan?

Ik denk dat de kinderen hier even bijzonder zijn als waar dan ook, maar hier krijgt wel hun eigenheid ruimte en die is juist van essentieel belang. Die authenticiteit is hun gereedschap, hun kracht om het leven in te gaan en dus ook om te leren. Als die uniciteit er mag zijn zet je een kind in zijn/haar kracht. Dan komt er ontspanning en acceptatie, dan kan je weer enthousiast worden en op je eigen wijze de wereld verkennen.

Pierre was een intelligente knul, erg gevoelig en voorzichtig. Hij had altijd wat tijd nodig om zich op zijn gemak te voelen en vandaar uit stappen te zetten; op zijn eigen wijze. Hem forceren ergens aan mee te doen zou op weerstand en terugval stuiten. Door hem ruimte te geven de dingen op zijn eigen tijd en wijze te doen kon hij groeien. In de puberteit werd hij zich steeds meer bewust van zichzelf en hoe hij in de wereld stond. Daar kon hij toen vanuit volledige acceptatie zijn stappen in zetten en zelfs een cabaretshow over schrijven. Laatst ontmoette ik hem weer; een mooi mens, die nog steeds op een geheel eigen wijze zijn leven vormgeeft, met twee kleine kindjes en een creatieve baan.

 

Authentieke begeleiders

 

Authentiek onderwijs vraagt uiteraard ook om authentieke begeleiders ( leerkrachten). Wie ben jij als mens; dát is waar het om gaat en waar de kinderen van leren. Ze hebben niets aan een docent die keurig zijn lesje afdraait en zich verschuilt achter zijn/haar positie; daar leer je niet van leven. Als begeleider ben je voorbeeld voor de kinderen Voorbeeld in hoe jij met de dingen in het leven omgaat: hoe authentiek durf jij te zijn? Dat is een vraag die iedere opvoeder zich zou moeten durven stellen: wie ben ik en wat leef ik voor aan de kinderen. Bij sollicitatieprocedures is het ook dat waar het hier vooral om draait; wie ben jij als mens en durf je dat te laten zien….? Dan krijg je ook werkelijk van hart tot hart contact met de kinderen. Een kind van 9 dat even bij mijn collega op schoot kroop: “Jij bent de beste meester!” of een tiener die mij ‘s avonds appt; “Kunnen we morgen even praten?” Gewoon van mens tot mens, respectvol en persoonlijk, gelijkwaardig en onvervalst.

 

Uit het keurslijf stappen

Aan kinderen die hier, op later leeftijd komen zie je vaak wat het hen gedaan heeft om mee te moeten gaan met het keurslijf van hun vorige school. Voor sommigen is het vooral de druk van het leren, huiswerk, toetsen, verwachtingen etc. Deze kinderen hebben dan echt even tijd nodig om te ont-scholen, om weer te vertrouwen op het leven en op zichzelf. Zij ontdekken dat  leren niet alleen leren uit een boekje is, maar dat leren ook kan zijn samen een stenen museum maken, de kaartjes schrijven, een rondleiding geven, de stenen sorteren en de namen opzoeken. Of misschien is leren wel gewoon even “niets” doen.

Toevallig had ik vandaag een gesprek met een tiener die hier nog niet zolang op school zit. Hij wist eigenlijk niet meer wat hij echt leuk vond; hij dacht eerst dat als hij hier maar zo snel mogelijk zijn staatsexamens zou gaan halen het wel goed zou komen….maar ja, dat leren op die traditionele manier ging hem steeds meer tegenstaan. Een wandeling is dan altijd een mooi moment voor een goed gesprek: wat wil je met je leven, wie ben je, wat zijn je kwaliteiten en hoe kan je je leven vormgeven op jouw unieke en authentieke manier? Dat is een diep, lastig maar ook heel mooi proces dat ze dan ingaan. Steeds weer zie ik hen dan worstelen, pruttelen, ontspannen, genieten en uitgroeien tot zelfbewuste en authentieke jongvolwassenen.

 

Hoe houd je je sociaal staande in een groep?

Soms komen hier ook kinderen waarvan je ziet dat ze hun eigenheid hebben weggedrukt om zich staande te kunnen houden in de groep. Dat zijn de kinderen die met stoere praatjes binnen komen, zelf sterker worden door een ander kleiner te maken. “Ja maar het is maar een grapje!”. Of kinderen die vast zitten in een competitiviteit waar ze zelf eigenlijk nog het meeste last van hebben. Soms duurt het even, maar meestal komen ze vrij snel tot de ontdekking dat hier andere waarden en normen gelden, dat je gewoon rustig kunt zeggen wat je wilt, dat er naar je geluisterd wordt. Dat het fijner is om samen te werken dan te winnen. Vaak zijn die stoere kinderen eigenlijk zelf onzeker en bang. Bang om te falen, bang om geplaagd te worden, bang om buiten de boot te vallen, het fout te doen… Als die zachtheid er weer mag zijn dan zie je ook kleine wondertjes gebeuren:

Karel is motorisch wat onhandig en praat daardoor ook wat anders dan anderen. Op zijn vorige school is hij veel gepest. Nout is nieuw op school; intelligent, competitief, snel en bijdehand. De eerste maanden ontlopen die twee elkaar; Nout ziet niets in Karel en voor Karel is Nout te bedreigend. Op een dag neemt Karel het initiatief een spel te bedenken voor de hele groep.( “want het is zo fijn als we allemaal samen spelen”) Nout besluit mee te doen, neemt al gauw de leiding over, stelt veel eisen en heeft hoge verwachtingen. Met verbazing zie ik die twee samenwerken. Karel kijkt kennelijk door het overheersende gedrag van N heen en accepteert het, negeert het soms en blijft ook rustig zij eigen ideeën uiten. Nout accepteert de opmerkingen van Karel en probeert hem vriendelijk en respectvol te overtuigen van zijn eigen ideeën. Al sparrend ontstaat er een spel. Nout merkt echter dat het niet gaat zoals hij het in gedachten had , want er doen minder kinderen mee dan hij dacht. Nout stelt hoge eisen aan zichzelf en haakt dus af. Ik besluit nu Karel te ondersteunen om hem een succeservaring te gunnen; ik negeer de negatieve houding van Nout. We beginnen het spel met een aantal kinderen te spelen, het competitieve element wordt al spelend ondergeschikt. Nout sluit halverwege toch weer aan. Aan het eind van de dag loopt hij langs mij en zegt terloops: “Het was toch wel goed gelukt dat spel!”

Dit zijn van die gouden momenten. Momenten dat je ziet dat de (voor)oordelen gaan verdwijnen, dat winnen niet meer zo belangrijk is en vooral dat kinderen zelf gaan ontdekken dat er achter ieder mens eigenschappen schuilen die je misschien eerder niet waarnam. Als ieder kind zichzelf mag zijn, kan het ook de waarde van de ander weer gaan zien.

Wederzijds respect

Ik vind het van groot belang deze sfeer van wederzijds respect en veiligheid te bewaken. Dat is niet altijd makkelijk want ook wij zijn een deel van deze wereld, met gewone mensen , met gewone gebreken en kwaliteiten. Door authenticiteit echter bovenaan de prioriteitenlijst te hebben staan, is het een dagelijkse oefening en uitdaging ruimte te geven aan ieders eigenheid. Een van de grootste complimenten kreeg ik jaren geleden van een ouder nadat haar zoontje hier een week op school was: “Hij zingt weer!” En daar gaat het om: Kinderen waarbij lichtjes in de ogen nog schitteren….

Posted in: Algemeen, blog schoolleider.