In de ruim 20 jaar dat ik bezig ben met vernieuwend onderwijs, heb ik veel scholen zien komen en gaan. Allemaal mensen die enthousiast aan de slag gingen, maar na één of twee jaar het niet meer konden bolwerken en de school weer moesten sluiten. Waarom? Om heel verschillende redenen: onenigheid in de leiding, financiën, inspectie, overspannen begeleiders, te weinig leerlingen etc. etc.
Ook ik heb al die zaken mee gemaakt binnen Aventurijn en kan heel goed begrijpen dat mensen het bijltje erbij neergooien. Het is best lastig, een school opbouwen. Maar al die particuliere schooltjes die steeds weer stoppen, dat is ook niet goed. Niet voor de betrokken kinderen en niet voor de naam van het particulier (democratisch) onderwijs in Nederland, dat toch al met heel wat vooroordelen te kampen heeft.
Als je bezig bent een particuliere school op te zetten, denkt je wellicht dat dat alles voor jou niet geldt. Houd vooral deze positieve houding, maar durf ook naar de obstakels te kijken. Slechts een combinatie van optimisme, realisme en zelfreflexie kan leiden tot een levensvatbaar initiatief.
Ik ben eens bij mijzelf te raden gegaan wat ik nieuwe initiatiefnemers voor een tips zou kunnen meegeven waardoor de slagingskans van het initiatief vergroot kan worden. Bijgaand schrijven is daarvan het resultaat. Ik hoop dat je er wat aan hebt en dat het een kleine bijdrage kan zijn aan de opbouw van een gevarieerd en waardevol onderwijsaanbod in Nederland. Houd de website in de gaten, want ik voeg er regelmatig tips aan toe.
Wil je in levende lijve meer tips en ervaringen uitwisselen dat kan tijdens een cursus: klik hier
Tip 1.: Neem de tijd!
Elke nieuwe school begint met een aantal mensen die enthousiast zijn en graag iets nieuws willen neerzetten. Vaak komt deze drang voort uit een onvrede met het bestaande systeem. Soms zijn het ouders van kinderen die werkelijk helemaal stukgelopen zijn.
Door de noodzaak van het oprichten van een school voor de eigen kinderen kunnen processen versneld worden. De school wordt te snel opgezet waardoor niet over alles goed is nagedacht. Dit kan in een later stadium voor ernstige problemen zorgen. Dus neem geen overhaaste stappen!
Tip 2: Ga drie weken met de initiatiefnemers op vakantie in een klein tentje met de kinderen (in de regen).
Vaak zie je dat in het enthousiasme van het begin mensen ogenschijnlijk hetzelfde denken over een heleboel zaken. 
Als de school dan eenmaal draait blijken karakters en ideeën soms ernstig te botsen. Dit kan je nooit helemaal voorkomen, maar ik denk dat het van groot belang is in een vroeg stadium, als alles nog goed loopt, te bedenken hoe in dit soort situaties te handelen. Zo hebben Michael en ik naar aanleiding van zo’n soort situatie er heel bewust voor gekozen om als eindverantwoordelijke de visie van de school te waarborgen: Er worden zoveel mogelijk beslissingen in overleg met anderen genomen. Als er in besprekingen echter geen consensus gevonden kan worden, zal degene die het niet eens is met de gang van zaken moeten vertrekken, zonder dat de school door onenigheid uit elkaar hoeft te vallen.
In een vakantie leer je elkaar beter kennen: er is veel tijd om ontspannen over zaken te spreken, om te kijken hoe je problemen oplost en om de band te verstevigen.etc.
Tip 3: Ga bij andere scholen kijken hoe zij omgaan met meningsverschillen binnen de school.
De meeste scholen die langer dan een paar jaar bezig zijn zullen je uit ervaring kunnen vertellen hoe zij omgaan met meningsverschillen binnen de school die potentieel het voortbestaan van de school zouden kunnen bedreigen. Door van verschillende scholen informatie te vragen, kan je beter kiezen wat in jullie geval de beste oplossing is. Vraag vooral door, want men is geneigd snel de mooie kanten te laten zien, maar het gaat om de weg ernaar toe, met alle hobbels en kuilen. Dáár leer je van. Wat hebben ze precies meegemaakt, hoe is het opgelost, waar schuurde het etc.
Tip 4: Wees duidelijk welke sfeer en regels er gelden op je school
Als je onderwijsvisie er een is die uitgaat van het geven van meer vrijheid/autonomie aan kinderen,en een goede sfeer op school, is dat iets dat geleerd moet worden. Als je daar al vanaf het begin teveel ruimte in geeft onder het mom van “vrijheid” zal er gauw een kopie ontstaan van wat bekend is; een manier van omgaan met elkaar die de kinderen kennen. Ik merk dat nieuwe kinderen op Aventurijn moeten wennen aan de manier van omgang met elkaar én de verantw
oordelijkheid die dat met zich meebrengt. Als een school langere tijd bestaat is er een schoolsfeer ontstaan. Nieuwe kinderen stromen dan mee in de sfeer die er is. Toch duurt het vaak 1-2 jaar voor een kind helemaal mee kan gaan in wat op Aventurijn geboden wordt. Als je een nieuwe school begint zal je die sfeer dus helemaal moet opbouwen. Ik denk dat daar een hele duidelijke en strakke leiding voor nodig is om later juist e.a. meer los te kunnen laten. Om dat kader neer te kunnen zetten zal je met de begeleiding onderling duidelijk moeten hebben wat je wilt en waar de grenzen liggen. Kinderen zullen die hoe dan ook gaan opzoeken. Soms gaat het over hele kleine dingen: Moet iedereen helpen schoonmaken aan het eind van de dag, of alleen wie dat wil? Of: laat je de kinderen hun eigen conflicten oplossen, of heb je daar als begeleiding een rol in en geef je voorbeeld hoe je wilt dat dat gebeurt? Door deze zaken onderling goed te bespreken voorkom je veel onrust tijdens de toch al enerverende beginjaren van een school.
De komende weken zal ik regelmatig een tip toevoegen. Wil je dieper op de materie ingaan kom dan naar de cursus Eerste Hulp Bij Oprichting; klik hier
Posted in: blog schoolleider.